Czy dziecko prawidłowo oddycha? Wszystko co warto wiedzieć o potencjalnych zagrożeniach związanych z zaburzeniami oddechu u niemowlaka

Oddech niemowlaka to przyczyna do obaw i niepokojów większości rodziców. Niemowlaki a zwłaszcza nowrodki oddychają nieco inaczej niż dzieci starsze i dorośli. Aby więc uniknąć ataku paniki przy każdym chrząknięciu naszego maleństwa, wskazane jest dowiedzieć się jak wygląda prawidłowy oddech noworodka, a także jakie objawy mogą świadczyć o ewentualnych nieprawidłowościach. Ponadto, warto poznać nowoczesne metody monitorowania oddechu dziecka.

Jak oddycha noworodek?

Oddech noworodków znacznie różni się od oddechu dorosłego człowieka, jest on dużo szybszy — może to być nawet 60 oddechów na minutę (dla porównania u dorosłych, występuję około 12-14 oddechów na minutę). Ponadto, u noworodków możemy zaobserwować krótkotrwałe przerwy w oddychaniu, czy też różnego rodzaju nieregularność oddechową. Jeżeli przysłuchamy się oddechowi noworodka, możemy usłyszeć różnorodne dźwięki chrząkania, charczenia, a nawet delikatnego chrapania, ale to, co może nam napędzić sporo strachu, to przerwy w oddychaniu, które o ile są nie dłuższe niż 3-10 sekund i nie powtarzają się częściej niż 3 do 10 razy na godzinę, są całkowicie naturalne i nie powinny nas niepokoić. Wszystkiemu winny jest dziecięcy ośrodek mózgowy, odpowiedzialny za wentylację płuc, który nie jest jeszcze w pełni rozwinięty.

Kiedy oddech niemowlaka powinien być powodem do niepokoju?

Jak wyżej wspominano, krótkie przerwy w oddychaniu trwające nie dłużej niż 10 sekund są u noworodków naturalne, jednak bezdech, który trwa powyżej 10 sekund, powinien być sygnałem, aby zabrać maleństwo do lekarza. To niezmiernie ważne, aby nie bagatelizować długotrwałego bezdechu u dziecka, ponieważ są przesłanki, aby twierdzić, że może on prowadzić nawet do nagłej śmierci łóżeczkowej (SIDS).

Objawy wymagające pilnej konsultacji lekarskiej

To bardzo ważne, aby monitorować własne dziecko i kontrolować jego oddech, a także ogólne zachowanie i samopoczucie. Objawy, które są przesłanką do pilnej wizyty u lekarza to:

• osłabienie, obniżona aktywność
• brak apetytu
• płaczliwość, rozdrażnienie
• unoszenie płatków nosa w czasie oddychania
• charakterystyczne wciąganie skóry pod żebra w trakcie oddychania
• widoczny wysiłek w trakcie oddychania
• sinienie twarzy i ust
• kaszel
• gorączka

Problemy z oddychaniem i pogarszające się samopoczucie dziecka może prowadzić właśnie do zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej. Często przyczyną problemów z oddychaniem u niemowlaka jest infekcja górnych dróg oddechowych. Nawet zwykł katar, może być dla noworodka śmiertelnie niebezpieczny, jeżeli w porę nie udrożnimy dróg oddechowych. Niemowlaki początkowo oddychają tylko przez nos, kiedy katar blokuje swobodny przepływ powietrza, może prowadzić to do problemów z oddychaniem i przejawiać się właśnie w postaci powyższych objawów. Inne potencjalnie niebezpieczne choroby dla dziecka to zapalenie oskrzeli czy też astma dziecięca, również powodująca problemy z oddychaniem i niebezpieczne duszności. Oddech niemowlaka to dla nas bardzo cenne źródło wiedzy o jego ogólnym stanie zdrowia, dlatego to takie ważne, aby dokładnie obserwować maluszka, i wiedzieć w którym momencie, niezwłoczna jest interwencja lekarska.

Astma oskrzelowa u dzieci, a problemy z oddychaniem

Astma dziecięca to stosunkowo częsta dolegliwość diagnozowana już nawet u niemowląt. Jej jednoznaczne przyczyny nie są do końca znane, wiadomo jednak, że astma oskrzelowa może występować u dzieci z predyspozycjami genetycznymi, a także może być pochodną uczulenia na alergeny kurzu domowego, różnego rodzaju infekcji wirusowych górnych dróg oddechowych, zanieczyszczenia środowiska, a także palenia tytoniu przez matkę w ciąży.

Jeżeli chodzi o astmę u dzieci, objawy są następujące:

• kaszel
• płytki oddech i problemy z oddychaniem
• świszczący oddech
• nawracające zapalenia oskrzeli
• uczucie ucisku w klatce piersiowej

Objawy astmy u dzieci nie muszą występować jednocześnie, u każdego dziecka astma może objawiać się nieco inaczej. Najczęściej do ich zaostrzenia dochodzi w wyniku kontaktu z czynnikiem drażniącym, takim jak np.

• alergen, na który dziecko jest uczulone,
• dyn tytoniowy
• infekcje bakteryjne lub wirusowe
• silny wysiłek fizyczny
• czynniki pogodowe takie jak nagłe wahania temperatury, bardzo zimne powietrze lub duża wilgotność powietrza

Zdiagnozowanie astmy u dzieci zwłaszcza astmy u niemowląt jest dość trudne. Oprócz objawów zaobserwowanych przez rodziców, należy wziąć pod uwagę ewentualne przypadki astmy oraz alergii w rodzinie. Do charakterystycznych objawów astmy oskrzelowej u niemowląt zaliczamy:

• problemy z karmieniem
• wzmożone pocenie się
• poczucie dyskomfortu

oprócz nich, mogą pojawić się również wspominane wcześniej objawy astmy oskrzelowej. Jeżeli rodzice zaobserwują u niemowlaka którykolwiek z typowych objawów astmy np.: świszczący oddech, wciąganie skóry na klatce piersiowej czy bladość skóry, powinni niezwłocznie zabrać dziecko do lekarza.

Problemy z oddychaniem a zespół nagłej śmierci łóżeczkowej

Jak już wcześniej wspominano, bezdech może być jedną z przyczyn tak zwanej nagłej śmierci łóżeczkowej, która spędza sen z powiek wielu młodym rodzicom. SIDS, czyli Sudden Infant Death Syndrome, to nagła śmierć dziecka w czasie snu, w 1 roku życia, której przyczyn nie da się wyjaśnić. Najczęściej do nagłej śmierci łóżeczkowej dochodzi między 2 a 3 miesiącem życia dziecka. Nie znając jednoznacznych przyczyn występowania śmierci łóżeczkowej, nie możemy zastosować 100% metod prewencji. Na szczęście, posiadania wiedza oraz wieloletnie badania pozwoliły odnaleźć sposoby, które realnie minimalizują ryzyko śmierci łóżeczkowej.

Śmierć łóżeczkowa – jak zapobiegać?

Świadomość zagrożenia oraz troska o zdrowie i bezpieczeństwo swojego dziecko prowadzi często do paraliżującego strachu, jaki dopada świeżo upieczonych rodziców. To zupełnie naturalne, ale nie można się temu poddać i żyć w ciągłym lęku. Lepszym rozwiązaniem jest świadome i konsekwentne wdrożenie niezbędnych środków ostrożności. Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia nagłej śmierci łóżeczkowej, powinniśmy zadbać o następujące kwestie:

• Sprawdzony, twardy materacyk do łóżeczka – nie powinniśmy stosować używanych materacyków, które mogą być zbyt miękkie, a co za tym zwiększać ryzyko uduszenia dziecka w czasie snu.
• Odpowiednia pozycja do snu – zaobserwowano, że istnieje większe ryzyko SIDS u dzieci układanych do snu w pozycji na brzuchu. Najbezpieczniejszą pozycją do snu niemowlaka jest pozycja na plecach.
• Odpowiednia temperatura – zbyt wysoka temperatura w pokoju dziecka, zbyt ciepłe ubranie/okrycie do snu może doprowadzić do przegrzania. Optymalna temperatura w pokoju dziecka to 18-21 stopni Celsjusza. Nie należy zakrywać główki dziecka do spania.
• Karmienie wyłącznie piersią co najmniej do 6 m. ż. dziecka. Udowodniono, że im dłużej trwa wyłączne karmienie piersią, tym mniejsze ryzyko SIDS.
• Unikanie spania z dzieckiem w łóżku – może wydawać się niezgodne z filozofią wychowania bliskościowego, zauważono jednak, że nagła śmierć łóżeczkowa częściej występowała u niemowląt które spały w jednym łóżku z matką. Kategorycznie niemowie nie powinno spać w łóżku z rodzicem który pali papierosy, spożywa alkohol, przyjmuje leki, lub jest skrajnie zmęczony.
• Nieużywanie poduszki, niezakrywanie głowy dziecka do snu – najlepiej unikać wszelkich kołderek czy kocyków, które niemowlę może sobie przypadkowo zaciągnąć na buzię, utrudniając tym samym swobodne oddychanie.
• Unikanie dymu tytoniowego – w momencie, w którym rodzice dowiadują się o ciąży, oboje powinni niezwłocznie rzucić palenie, a także unikać towarzystwa osób palących. Wiele przeprowadzonych badań wykazało, że palenie papierosów przez ciężarną oraz matkę niemowlaka, znacząco zwiększa ryzyko nagłej śmierci łóżeczkowej. Toksyczne substancje zawarte w dymie papierosowym powodują przewlekłe zatrucie oraz niedotlenienie płodu, oraz niemowlaka.
• Podawanie smoczka – udowodniono, że ssania smoczka może w pewnym stopniu chronić przed wystąpieniem śmierci łóżeczkowej, dlatego nawet sugeruje się używanie smoczka do 1 roku życia dziecka.
• Używanie monitora oddechu – jest to urządzenie, które rejestruje ruchy oddechowe niemowlaka w czasie snu, a w razie bezdechu wydaje alarm dźwiękowy.
• Monitorowanie poziomu tlenu we krwi (saturacji)- służy do tego urządzenie zwane pulsoksymetrem.

Jak skutecznie kontrolować oddech dziecka?

Monitor oddechu to nowoczesne urządzenie, które może skutecznie pomóc nam w kontrolowaniu oddechu dziecka, zwłaszcza w trakcie snu. Monitor oddechu sprawdza oddech niemowlaka, kiedy przerwa między oddechami jest dłuższa niż 20 sekund, sensor oddechu uruchamia alarm dźwiękowy, dzięki któremu, można w porę zareagować, a nawet uratować życie dziecka. Jeżeli jednak zależy nam na jeszcze pewniejszym rozwiązaniu niż monitor bezdechu, który jednak często powoduje fałszywe alarmy i naraża nas na niepotrzebny stres, warto zainwestować w specjalną inteligentną opaskę monitorującą parametry życiowe dziecka. Opaska z wbudowanym pulsoksymetrem, założona na nadgarstek lub kostkę maluszka cały czas monitoruje poziom saturacji, a także temepraturę i tętno dziecka. Dzięki temu, w razie wystąpienia problemów z oddychaniem czy też szybko narastającej gorączki, opaska od razu wysyła sygnał do aplikacji w naszym urządzeniu mobilnym.

Photo by Tim Bish on Unsplash